Slow tourism: het nieuwe normaal?
Op een willekeurige dag besluiten om te kijken hoe lang je het vliegtuig kan laten staan. Abe Hendriks, promovendus aan de RUG/Campus Fryslân, besloot het vliegen te laten voor wat het is om alternatieve vervoersmogelijkheden te onderzoeken en gebruiken. Wij vroegen ons af hoe hij deze zoektocht ervaart en wat zijn verkregen inzichten zijn. Lees het in dit korte interview en laat je inspireren.
1. Wat was het moment dat je besloot om niet meer te vliegen?
Dat weet ik eigenlijk niet eens precies meer. Ik ben op een gegeven moment met mezelf de uitdaging aangegaan om te proberen om zo lang mogelijk niet te vliegen en te kijken wat de alternatieven zijn en waar dit mij brengt. Dit viel wel samen met dat ik startte met het doen van onderzoek naar duurzaamheidstransities en ergens voelde het heel vreemd om het grootste gedeelte van m'n tijd bezig te zijn met duurzaamheid en dan het vliegtuig in te stappen om daarover te gaan vertellen op een congres.
2. Welke reis staat je het meeste bij?
Er zijn wel een aantal vette reizen die ik ondertussen gemaakt heb, maar mijn favoriet was in het voorjaar van 2019. Ik ben toen met de trein naar Lissabon gereisd voor een congres, dat was de eerste keer dat ik door vijf verschillende landen reisde. Aangezien het congres over duurzaamheidstransities ging, zat ik op de nachttrein van Hendaye (Frans Baskenland bij San Sebastián) naar Lissabon met een aantal collega's die ook die reis aan het maken waren. Dat was heel chill, beetje elkaar leren kennen met een biertje, terwijl je trein door Baskenland treint. Dat was ook wel een van m'n favoriete ervaringen.
3. Wat voor bijzonders heb je onderweg meegemaakt dat je anders niet zou meemaken?
Iets anders wat ik heel chill vind, is dat je af en toe op plekken komt te overnachten waar je anders nooit zou komen, zo heb ik afgelopen jaar een nacht doorgebracht in Kalmar in Zweden. Dat is echt een heel mooi plaatsje aan de Zweedse kust waar ik verder echt niets te zoeken heb en waar ik anders nooit naar toe zou zijn gegaan.
4. Na al je ervaringen, wat zou je veranderen aan het netwerk op landelijk/internationaal om alternatieven van vliegen te stimuleren?
Eén van de meest uitdagende dingen is het boeken van de reis. Je hebt vaak te maken met verschillende spoorwegbedrijven en die sluiten niet altijd op elkaar aan. Er zijn steeds meer websites en reisorganisaties mee bezig, dus het gaat de goede kant op, maar we zijn er nog niet. Daarnaast is het bekende probleem natuurlijk dat treinen vaak duurder dan vliegen is, dit heeft ook onder meer te maken met belastingen en de kracht van de lobby, dat is best een lang verhaal, maar misschien moeten we toch zien dat treinen niet duur is, maar vliegen té goedkoop is.
5. Heb je nog tips voor anderen die ook minder willen vliegen?
Ik zou iedereen willen aanraden om een ander vervoermiddel te gebruiken voor een vakantie dan te proberen om de mogelijkheden niet te vergelijken met een vliegreis. De norm is nu, voor veel mensen, wat een vliegreis je allemaal kunt bieden, daar is alles op ingericht, maar er is echt veel meer te ervaren. Ik wil dus ook graag het idee van slow travel benadrukken. De naam zegt het al een beetje, maar slow travel gaat ook verder dan alleen maar langzaam reizen als in het vervoer. Het gaat ook erom dat, en nu komt de dooddoener van de eeuw, de reis belangrijker is dan de bestemming.
Een nieuw begin?
Net zoals Abe Hendriks hebben veel mensen in het jaar 2020 het vliegen gelaten voor wat het is, maar dit komt wellicht niet voort uit hetzelfde gedachtegoed. De start van de coronapandemie zorgde namelijk voor een aanzienlijke daling in het aantal passagiersstromen op de luchthavens. Zo daalde in 2020 het aantal reizigers van, naar of via Schiphol met maar liefst 71% ten opzichte van 2019. Boven Nederland zal het zelfs gaan over een afname van 90% van alle passagiersvluchten. Op 10 februari kwam het aantal vliegbewegingen op Eindhoven Airport tevens volledig tot stilstand. De passagiersvliegtuigen komen nu weer langzaam van de grond, maar dit omvat niet meer dan een handjevol voertuigen per dag.
Uit onderzoek van het KNMI is gebleken dat de concentratie van koolstofdioxide en stikstofdioxide in de lucht afgenomen is met 20-60%. Er wordt dan ook verwacht dat Nederland tijdelijk zal beschikken over een verbeterde luchtkwaliteit. Maar waarom spreekt de KNMI over een tijdelijke verbetering van de luchtkwaliteit als de resultaten zulke optimistische toekomstbeelden schetsen?
Kan dit niet beter als keerpunt worden gezien, waarin reizigers bewuster kiezen voor een vervoermiddel net zoals Abe Hendriks dit doet? De reis dient immers ook gezien te worden als onderdeel van je vakantie, waarbij je onverwachte ervaringen te wachten staan. Zo volg je de voetsporen van een échte local en laat je je onderdompelen in de lokale cultuur. Slow tourism biedt het toerisme een nieuwe dimensie, waarin alle zintuigen betrokken worden en je leiden naar unieke locaties, mensen en ervaringen. Daarnaast heb je alle tijd om even op die pauzeknop te drukken om volledig tot rust te komen. Reflecteer op je dagelijkse leven en geniet van al het moois wat de wereld te bieden heeft. Slow tourism is mede dankzij deze redenen een betekenisvolle manier van reizen, waarbij authentieke ervaringen de toerist verbinden met de bestemming.