Waarom?
Het vinden van de juiste balans in aandacht voor milieu, economie en sociaal welzijn staat bij veel organisaties in ons land hoog op de agenda. Ook de toeristische en recreatieve sector staan voor deze vaak ingewikkelde uitdaging. De Reis Naar Morgen ondersteunt de publieke sector, en maatschappelijke en toeristische organisaties bij het verduurzamen van de toeristische sector en het vinden van deze balans.
De volgende drie inzichten maken duidelijk waarom dat belangrijk is.
1. Toerisme is onlosmakelijk verbonden met de omgeving
De coronacrisis toont meer dan ooit dat toerisme en recreatie onlosmakelijk zijn verbonden met onze leefomgeving. In de afgelopen zes maanden liepen bedrijven inkomsten mis door het wegblijven van bezoekers of doordat grote evenementen werden afgelast. Tegelijk merkten we dat door het afnemen van het aantal vliegbewegingen de lucht veel schoner bleef en kregen verschillende diersoorten, zoals de vissen en zwanen in de kanalen van Venetië, hun leefomgeving weer terug.
De relatie tussen toerisme en leefomgeving is wederkerig. Enerzijds is toerisme afhankelijk van de omgeving en haar natuurlijke bronnen. Zo hebben onze Nationale Parken weinig te bieden aan hun bezoekers zonder de (beschermde) natuur en kunnen hotels niet functioneren zonder (drink)water en energie uit die zelfde omgeving te gebruiken. Anderzijds heeft toerisme een grote impact op onze omgeving, lokaal, nationaal en globaal. Denk bijvoorbeeld aan het afval dat wordt achtergelaten in de natuur of de verstoring van natuurlijke habitat van dieren doordat bezoekers verbodsbepalingen niet respecteren. Een ander voorbeeld is de CO2 uitstoot die onvermijdelijk het gevolg is van ons reisgedrag.
Deze wederkerige relatie bestaat ook tussen toerisme en de culturele en sociale omgeving. Zo heeft Amsterdam haar bezoekers weinig te bieden zonder haar cultureel erfgoed. Ditzelfde culturele erfgoed trekt grote aantallen bezoekers, wat weer regelmatig tot ergernis onder bewoners leidt.
Toch is het belangrijk om te begrijpen dat toerisme niet slechts een negatieve impact op de leefomgeving heeft. Toerisme kan ook dienen als een middel voor het versterken van de verbinding die bezoekers voelen met de natuur en de cultuur. Door het verbeteren van toeristische ervaringen en de betekenis ervan te vergroten kunnen bezoekers worden gemotiveerd om voorzichtiger met natuur en cultuur om te gaan en het zelfs te beschermen.
Wij geloven dat toerisme meer is dan een bron van financiële inkomsten alleen. Bij beleidsbeslissingen zou er dan ook meer aandacht moeten zijn voor het sturen van de relaties tussen recreant, natuur en cultuur.
2. De weg naar duurzaam toerisme is complex
De coronacrisis biedt een kans om toerisme opnieuw en duurzamer in te richten. Dat wil zeggen: met aandacht voor de negatieve impact van toerisme op de leefomgeving en de kansen die het biedt voor het versterken van de relatie tussen recreant, natuur en cultuur. Veerkracht bij de uitvoering is daarbij van belang: hoe kan de toeristische sector inspelen op de groei of juist het gemis aan bezoekersstromen?
Het verduurzamen van toerisme is natuurlijk makkelijker gezegd dan uitgevoerd. Het is een complex proces en gaat verder dan een handdoeken-beleid alleen. Het confronteert de sector met allerlei dilemma’s en conflicterende belangen, omdat verduurzaming alle aspecten van onze maatschappij raakt. Zo hopen veel ondernemers in deze lastige coronatijd dat het tij snel zal keren en dat het aantal toeristen weer groeit. Maar diezelfde groei zou de kans op verspreiding van het coronavirus weer kunnen vergroten.
Ook de diversiteit van toeristische en recreatieve aanbieders speelt een rol in de complexiteit van dit vraagstuk. Deze complexiteit vraagt om een weloverwogen strategie, zodat toerisme een aanvulling op haar omgeving is - en blijft.
3. De toeristische sector is groot
Het belang van verduurzaming in de toeristische sector wordt pas echt duidelijk wanneer we kijken naar de grootte ervan. De afgelopen jaren is het aantal buitenlandse toeristen dat in Nederland verblijft flink gegroeid. Het NBTC rekende uit dat er in Nederland in 2019 in totaal ruim 20,1 miljoen bezoekers aankwamen. Samen droegen deze toeristen ongeveer 13,4 miljard euro bij aan de Nederlandse economie. Hoewel de coronacrisis de toeristische sector hard treft, worden er in 2020 nog steeds 6 miljoen internationale toeristen verwacht. Daarnaast ging ten minste 40% van de Nederlanders in eigen land op vakantie. Ook vakantie vieren in eigen land is dus populairder geworden, zo blijkt uit een vierde meting na de crisis van de Vakantiemonitor van NBTC en Royal Schiphol Group.
Hoewel het onzeker is hoe deze cijfers zich de komende tijd zullen ontwikkelen, is het duidelijk dat de impact van deze reisbewegingen op onze natuur en de cultuur niet genegeerd kan worden.
